Nieuw jaar

Waarom zo ingewikkeld allemaal met die maanden? De ene maand heeft 30 dagen, de andere 31 en niet eens om en om. Je hebt een ezelsbruggetje nodig om te weten hoelang een bepaalde maand duurt.
Als eerste kerstdag en nieuwjaarsdag samenvallen en alle maanden behalve december 31 dagen duren is dat probleem opgelost.
Kijk maar: 11 × 31 = 341 + 24 = 365. Dan is 25 december 1 januari. Geen gedoe meer met wat we eten met kerst. Gewoon: oliebollen! Alleen die stille nacht kun je dan wel vergeten.

2011 AG5

Killer-planetoïden zijn planetoïden die op ramkoers liggen met de aarde. 2011 AG5 is zo'n planetoïde. Er is een kans van 1 op 625 dat hij op 5 februari 2040 ons zal raken. Veel hangt af of hij bij zijn volgende passage door een sleutelgat vliegt.
(Sleutelgaten zijn gebieden in de buurt van de aarde waar de zwaartekracht kan zorgen dat de baan van de planetoïde verandert.) Maar vrees niet. 2011 AG5  is een steenklomp van 140 meter. Die past niet door een sleutelgat.

Ison

Ison werd de komeet van de eeuw genoemd. Met kerstmis zou hij aan de hemel verschijnen, helderder dan de volle maan. De nieuwe ster van Betlehem.
Doemdenkers (voor wie de wereld vorig jaar verging omdat de wereld  niet verging) vatten weer hoop. Ison was I Son want -zo staat in de bijbel- aan het einde der tijden zal het teken van de Zoons des mensen aan de hemel verschijnen.
Maar helaas. Ison heeft het perihelium (passage met de zon) niet overleefd. Hij is verdampt en tot stof vergaan.

Wintertijd

Komende zondag gaat de wintertijd weer in. Oma Kip zette dan de wekker op 2 uur om midden in de nacht de wijzers van de klok 11 uur vooruit te draaien.

Asteroïde

Een asteroïde (kleine ster) is geen ster maar een planetoïde. Een planetoïde (kleine planeet) is geen planeet maar een klein zonnestelselobject. Maar wat is klein?

Planetoïde

Planetoïden zijn stukken materie die in een baan om de zon draaien. Planetoïde betekent kleine planeet; niet te verwarren met dwergplaneet. Een dwergplaneet is bolvormig, een planetoïde is aardappelvormig. Nu zijn er ook bolvormige aardappels zoals de opperdoezer. Als je een opperdoezer in de ruimte tegenkomt weet je dus niet of het een dwergplaneet is, een planetoïde of  een aardappel. Ik vind het maar glazig.

Pluto

Pluto was de kleinste, de verste en de negende planeet vanaf de zon tot 2006 toen er een nieuwe definitie voor planeten werd opgesteld. Om een planeet te zijn moet je:
1) rond een ster draaien
2) bolvormig zijn
3) geen vuil in je baan hebben
Omdat Pluto aan deze laatste eis niet kon voldoen werd hij tot dwergplaneet gedegradeerd. Best wel gemeen als je bedenkt dat Pluto de langste baan heeft. Maar goed, ieder moet zijn eigen straatje schoonvegen.

Proxima Centauri

De dichtsbijzijnde ster na de zon is Proxima Centauri op een afstand van 4,2 lichtjaar. Proxima Centauri is een rode dwerg. Rode dwergen zijn zo lichtzwak dat geen enkele met het blote oog te zien is. Zelfs met een telescoop moet je goed kijken want je ziet ze zo over het hoofd.

Dinsdag

Even terugkomend op de week van de hemellichamen. Misschien toch niet zo'n goed idee. Maandag en zondag zal geen problemen opleveren. De grootste en helderste objecten aan de hemel, die kent iedereen, maar weinigen kunnen een planeet onderscheiden van een ster. Laat staan dat ze weten hoe ze heten. Heb je met zo iemand een afspraak op mercuriusdag wordt het al snel: " Tot eh, eh, dingesdag!", en voor je het weet wordt dat dinsdag.

Morgen

Het eerste deel van de dag heet morgen, ook wel ochtend. Morgenochtend is dus een contaminatie en hedenmorgen een paradox want morgen is ook de dag na vandaag.

Week

Er zijn zeven zonnestelselobjecten die je met het blote oog kunt zien. Ideaal om daar de dagen naar te duiden. Maar nee, slechts drie dagen worden zo vernoemd. De andere vier zijn afgeleiden van germaanse goden. Net als bij de dierenriem en de maanden vind ik dat maar halfslachtig gedoe. Nogal weekhartig, waarom niet gewoon: mercuriusdag, venusdag, marsdag, jupiterdag, saturnusdag, maandag en zondag? Als je deze volgorde aanhoudt, staan de planeten voor de doordeweekse dagen en voor het weekend de maan en de zon. Heb je gelijk ook een heel ander maandagmorgengevoel.

De Perseïden

Elk jaar in augustus trekt de aarde door een meteorenzwerm, de Perseïden; een wolk van stofdeeltjes achtergelaten door de komeet Swift-Tuttle. Gisternacht was het het maximum met honderd vallende sterren per uur. Voorlopig genoeg om mijn allereerste levenswensen te vervullen. Ik had mijn lijstje paraat en keek reikhalzend uit naar de hemel, maar helaas was er een wolkje aan de lucht.

De hondsdagen

De dagen tussen 20 juli en 20 augustus heten de hondsdagen. Sirius, de jachthond van Orion, de helderste ster aan de nachtelijke hemel met een magnitude van -1,46 komt dan gelijk op met de zon. De hondsdagen zijn de warmste dagen van het jaar. Echt hondenweer dus!

Maansverduistering

Vanmorgenheelvroeg om 5:44 uur was er een gedeeltelijke maansverduistering. Een hele kleine en erg korte verduistering want de Maan was om 5: 47 uur al weer onder en kwam slechts voor 1,6 % in de aardschaduw terrecht. Een vrijwel onzichtbare maansverduistering dus; een verduistering die niet te zien was. En inderdaad, ik heb er vanmorgen dan ook niets van gezien.

Egocentrisch

Vroeger, tot 1543 toen Copernicus met de heliocentrische theorie kwam, dacht men dat de aarde het centrum van het heelal was.
Volgens mij zat het geocentrisme er niet eens zo ver naast. Ik durf zelfs dichter te gaan; het universum is egocentrisch. Alles draait om mij.

haLve maan

En voor de mensen op het zuidelijk halfrond; zie foto.

Venus

Venus is de tweede planeet vanaf de zon. Het landschap bestaat uit glooiende venusheuvels en gloeiende vulkanen. Op Venus duurt de dag langer dan een jaar. Elke dag nieuwjaar en iedereen is altijd jarig. Dag in, jaar uit! Maar toch, hoewel... met temperaturen van 480º en zwavelzuur als regen ben je daar nog lang niet jarig.

Halve maan

Bij halve maan is de hoek aarde, maan en zon 90º. Dit gebeurd twee keer per maand (eerste- en laatste kwartier).  Maar hoe weet je nu welk kwartier het is? Hoe kun je weten of de maan half vol dan wel half leeg is?
Wel nu, als de maan Rechts is verlicht dan wordt die gRoter en is het eeRste kwartier. Is de maan Links verlicht dan wordt die kLeiner en is het Laatste kwartier.
Voor mensen op het zuidelijk halfrond ligt dat wat moeilijker. Daar is het precies andersom.

Klokslag

Vroeger woonden wij in de buurt van een kerk. (Niet zo raar, elke buurt had een kerk en andersom.) De kerkklok luidde om het half uur. Één keer voor de halve uren en bij de hele voor wat ze waard waren. Hoorde ik s'nachts de klok één keer slaan dan wist ik wel hoe laat het was. Mooi niet! Ik moest een half uur wakker blijven om daar achter te komen. Minimaal, want geheid sloeg de klok dan weer één keer. Was het nu één uur of half twee? Mij restte niets anders dan wachten en hopen dat ik niet in slaap zou vallen.
Die klok heeft me vele halve uren slaap gekost.

Andromedanevel

M 31, de andromedanevel, een sterrenstelsel, de buurvrouw van de melkweg is het verste object dat je met het blote oog kunt zien. (De afstand tot de aarde bedraagt 2.540.000 lichtjaar.) Ik kijk er graag naar. De blik op oneindig en het verstand op nul. Heerlijk lekker nergens aan denken. Niet denken dat ik tweeëneenhalfmiljoen jaar terug kijk in het verleden; dat ik hier nu zie wat daar toen was. En ook niet aan mijn fiets die nog moet worden gemaakt.

Zomertijd

Op 30 maart gaat de zomertijd in. De klok wordt dan een uur vooruit gezet. Daar ben ik het niet mee eens. Ik leef al heel het jaar in zomertijd. De M.E.T. (midden europese tijd) is gebaseerd op de zonnetijd van middeneuropa en dat is 15º ten oosten van Greenwich. Ik woon en leef meestal op de vijfde graad. Dat betekent dat daar de klok altijd 40 minuten voor loopt. Zaternacht komen daar nog eens 60 minuten bij. En waarom? Zodat het s'avonds langer licht blijft. Wat heeft dat voor zin? Ik moet 1 uur en 40 minuten eerder opstaan. Dan moet ik s' avonds vroeg naar bed.

Lente!

Morgen om 12:02 uur begint de lente. De zon staat in equinox, precies boven de evenaar. De dag duurt dan even lang als de nacht. Maar welke nacht? Die van vandaag of die van vanmorgen?

Mars

In 2018  wil DemisTito, de eerste ruimtetoerist, een echtpaar afschieten in een caravan naar Mars. De planeet staat dan in oppositie op een afstand van 57.596.000 kilometers. De reis heen en terug duurt 501 dagen. Kamperen op Mars mogen ze niet want dat kost teveel energie.
Nou ja, zeg!  Mars zit boordevol
energie.

Aardscheerder

Vanavond om 20:25 uur scheert planetoïde AD14 met een doorsnede van 50 meter langs onze planeet op een afstand van 28000 km. De kans op inslag is nul (exclusief de hand van god).
In 1908 exploseerde er een ruimteobject van vergelijkbare grootte boven Siberië. Honderden kilometers woud werden platgelegd. Dat was pas een echte aardscheerder.

Februari

Februari is genoemd naar de romeinse god Februus; de god van de purificatie. Februari was de maand van reiniging en boetedoening. Geen wonder dat het ook de kortste maand is. De Romeinen waren wel raar, maar niet gek.

Dierenriem

De dierenriem, ook wel zodiac, is een schijnbare band aan de hemel waarin de  banen van de zon en de planeten lopen. Dat je specifieke eigenschappen krijgt toegedicht omdat de zon bij je geboorte in een bepaald sterrenbeeld stond, daar wil ik het niet over hebben.  Nee, ik verbaas me veel meer over de naam dierenriem. Van de twaalf sterrenbeelden van de zodiac zijn er maar liefst vijf geen dier. Dat is toch raar. Ik ga toch ook niet naar een dierentuin om een weegschaal te zien of tweelingen in een hok.

De maanden

Mijn oudere broer heeft een fotoalbum van toen ie nog een baby was, opgeleukt met onderschriften. Mijn zus heeft ook een album, maar dan alleen met foto's. Mijn foto's liggen los in een schoenendoos.
Met de maanden is het niet anders. De eerste zes zijn vernoemd naar goden. Dan komen twee keizers en de laatste zijn slechts rangtelwoorden.
En mijn jongere broer? Ach, die moet maar geloven dat ie ooit een baby is geweest.

De zon

De zon is onze dichtsbijzijnde ster. Hij behoort tot de familie van de gele dwergen. Een kleintje dus, maar hij valt wel op. Van de 70.000.000.000.000.000.000.000 (zeventigtriljard) sterren die het heelal telt, is de zon de enige ster die overdag straalt.

Zondag

God schiep hemel en aarde in zes dagen. De zevende dag rustte die uit. Wij vieren dat op zondag. Dat is vreemd want de zon is op de vierde dag gemaakt; op een donderdag dus. Als zondag de vierde dag is, is de zevende dag woensdag. Prima toch? Een rustdag in het midden van de week.

Januari

Januari komt van de romeinse god Janus. De god van de deuren en de god van het begin en het einde. In januari sloot hij de poort als teken dat het jaar was afgelopen.
In tegenstelling tot nu was januari niet het begin van het nieuwe jaar, maar de afsluiting van het oude jaar. De romeinen vierden twee maanden oud en nieuw want januari en februari waren te koud om oorlog te voeren. In maart begon het nieuwe jaar. Vandaar dat september, oktober, november en december, september, oktober, november en december worden genoemd.

Komeet

Kometen zijn kleine hemellichamen van ijs, gas en stof die meestal in een lange eliptische baan rond een ster draaien. Eigenlijk zijn het hele grote vervuilde sneeuwballen. Je kunt ze maar beter niet in je nek krijgen.
De laatst zichtbare komeet was Hale-Bopp in 1997. Deze komeet had een staartje. Achter de komeet vloog een UFO die zielen meenam naar het Hemels Koninkrijk. In een uiterste poging aan boord te komen stierven 39 mensen.

Vuurbal

Ik heb wel eens een vuurbal, een grote meteoor ook wel meteoroïde of bolide voorbij zien scheren. s'Morgens heel vroeg bij het stoplicht. Het was rood. Ik wenste dat ie niet op aarde zou vallen. Daar mogen jullie mij best wel dankbaar voor zijn, want voor hetzelfde geld had ik me rijk gewenst en waren we nu misschien wel  allemaal dood.

Zonsverduistering

Op 11 augustus 1999 heb ik de totale zonsverduistering in Noord Frankrijk niet gezien. Een paar minuten voor de eclips verschool de zon zich achter een wolk.Vanuit het westen kwam een reusachtige schaduw aangestoven. Het werd stiller, kouder en donker. Opeens was het nacht, maar dan overdag. Een hele korte nacht. Niets bijzonder; die maak ik wel vaker mee. Daar kom ik mijn bed niet voor uit.

Vallende ster

Meteoren of vallende sterren zijn stofdeeltjes uit de ruimte die verbranden in de atmosfeer. Als je zo'n stukje rots of ijs ziet branden mag je een wens doen. Helaas en meestal is dat moment maar kort. In een flits -nog voor je überhaupt een wens hebt kunnen bedenken- is het voorbij. Daar heb ik iets op gevonden. Ik heb mijn wens al klaar. Als ik nu een ster zie vallen wens ik dat de volgende een hele trage is.